Okuma Süresi: 3 dk. - C/2022 E3 (ZTF) Kuyruklu Yıldızı 1 Şubat 2023'te Dünya'ya En Yakın Geçişini Gerçekleştirecek ve Onu Görebilmek İçin Tek Şansımız Var!
Bu içerik Bilimetri için Bilimetri yayın ekibi tarafından hazırlanmıştır.
Yazar: Çınar Civan
Yazar: Çınar Civan
 |
| C/2022 E3 (ZTF) kuyruklu yıldızının 25 Aralık 2022 tarihinde çekilmiş ve sola döndürülmüş bir fotoğrafı. Kaynak: Dan Bartlett |
2 Mart 2022'de Jüpiter'in yanından geçerken keşfedilen C/2022 E3 (ZTF) kuyruklu yıldızı, 12 Ocak 2023 tarihinde Güneş'e, 1 Şubat 2023 tarihinde ise Dünya'ya en yakın konumunda olacak ve uygun koşullarda çıplak göz ile çok sönük bir şekilde gözlemlenebilecek. Bu kuyruklu yıldızın yörünge periyodu 50.000 yıl, bu da onu uzun periyotlu bir kuyruklu yıldız yapıyor (yörünge periyodu 200 yıldan uzun olan kuyruklu yıldızlara uzun periyotlu kuyruklu yıldız denmektedir).
C/2022 E3 (ZTF) kuyruklu yıldızı, 12 Ocak 2023 günü Güneş'e 160 milyon kilometre ile en yakın konumunda, 1 Şubat 2023 günü ise Dünya'ya 42 milyon kilometre ile en yakın konumunda olacak.
Kuyruklu yıldızın, Güneş Sistemi'nin uzak köşelerinden hatta Oort Bulutu'ndan geldiği düşünülüyor. Oort Bulutu, Güneş Sistemi'ni saran, farklı boyutlarda 100 milyar ile 2 trilyon kadar buzlu kayadan oluşmaktadır. Bu uzaklardan gelen kuyruklu yıldızın, Dünya'ya bundan önceki ziyareti sırasında Dünya'da Neandertaller yaşamaya devam ediyordu.[1]
Paris Gözlemevi'nden astrofizikçi Nicolas Biver, kuyruklu yıldızın yaklaşık 1 kilometre çapa sahip olduğunun tahmin edildiğini söylüyor. Bu onu, Mart 2020'de Dünya'dan çıplak göz ile gözlemlenebilen C/2020 F3 (NEOWISE) kuyruklu yıldızından ve Hale-Bopp kuyruklu yıldızından önemli ölçüde küçük yapıyor.[2] C/2020 F3 (NEOWISE) kuyruklu yıldızının çapı yaklaşık 5 kilometreyken, yirminci yüzyılın en çok gözlemlenmiş kuyruklu yıldızı olan Hale-Bopp kuyruklu yıldızı ise yaklaşık 60 kilometre çapa sahipti.
 |
| C/2022 E3 (ZTF) kuyruklu yıldızının 29 Aralık 2022 tarihinde çekilmiş bir fotoğrafı. Kaynak: John Chumack |
Gözlem İçin Ne Kadar Uygun Olacak?
ZTF'nin bu geçişini gözlemlemeyi kaçırmamak isteyebilirsiniz. Eğer kaçıracak olursanız bir daha gözlemlemek için 50.000 yıl beklemeniz gerekecek. Bu da onu gözlemlemek için tek bir şansınız olduğu anlamına geliyor. Peki kuyruklu yıldız gözlem için ne kadar uygun olacak?
Bir kuyruklu yıldızın gözlem için ne kadar uygun olacağını diğer verilere kıyasla tam ve isabetli bir şekilde belirlemek çok zor. Hesaplamaların içerisinde pek çok değişebilir olasılık bulunuyor, bu sebeple astronomlar net bir veri söyleyemiyor. Kuyruklu yıldızın içindeki ve üzerindeki buzların uzayda basınç olmadığı için Güneş ile beraber doğrudan gaza dönüşmesinden sonra Güneş rüzgarlarının da etkisi ile bu gazlar kuyruklu yıldızın o meşhur, göz alıcı "kuyruklarını" oluşturuyor.
Kuyruklu yıldızın Güneş'e yaklaşması parlaklığın daha belirgin hâle gelmesi için önemli fakat kuyruklu yıldızın sadece Güneş'e yakınlık durumuna bakarak parlaklığı hakkında yorum yapmak mümkün değil. Donmuş materyallerin ne zaman aktif olacağı kesin olarak tespit edilemediği için gözlem parlaklığı konusunda da sadece tahmin düzeyinde yorumlar yapılabiliyor.
Aynı zamanda bunlardan bağımsız olarak gözlemi yapacak olan kişinin bulunduğu konum gibi diğer etmenler de gözlem şartlarını etkileyebilir. Örneğin havanın bulutlu olması gözlemi zorlaştırabilir hatta gözlemin yapılmasına engel olabilir. Şehir içerisinden yapılan gözlemlerde de yüksek ışık kirliliği sebebiyle gözlem yapılamayabilir.
Nasıl Gözlemleyebilirim?
C/2022 E3 (ZTF) kuyruklu yıldızını çıplak göz ile gözlemleyebilmek için en parlak olduğu 1 Şubat 2023 tarihini beklemek gerekecektir. Eğer ki bir dürbün veya teleskobunuz bulunuyorsa bu tarihten önce Güneş doğmadan önceki saatlerde kuzey yönüne bakarak gözleminizi yapabilirsiniz.
 |
| C/2022 E3 (ZTF) kuyruklu yıldızının 24 Ocak 2023 18.55.24 tarihinde gökyüzündeki konumu. Kaynak: Stellarium Web |
Çıplak göz ile gözlemlerinizde C/2022 E3 (ZTF), çok küçük ve sönük bir nokta gibi gözükecek. Onu gökyüzünde diğer yıldızlardan ayırabilmek için iyi bir tecrübeye ihtiyacınız olabilir. Havanın kapalı olmasına ve ışık kirliliğinin miktarına bağlı olarak kuyruklu yıldızı hiç göremeyebilirsiniz de, bunu unutmamakta fayda var. Beklentilerinizi çok yüksek tutmamaya çalışın çünkü ortam koşulları ve kuyruklu yıldızın parlaklığı değişkenlik gösterebilir ve gözleminizi etkileyebilir.
Eğer bir teleskobunuz veya dürbününüz bulunuyorsa kuyruklu yıldızı çok daha rahat bir şekilde gözlemleyebilirsiniz. Bunun için teleskobunuzu veya dürbününüzü kuyruklu yıldıza odaklamanız gerekecektir. Bunun için Stellarium uygulamasını kullanabilirsiniz. Bu uygulama hem telefondan hem de web sürümü üzerinden hizmet veren bir astronomi yazılımıdır. Bu uygulamadan çeşitli gök cisimlerinin ve uyduların konumları ve hangi tarihte nerede olacakları gibi çeşitli bilgileri alabilirsiniz.
 |
| C/2022 E3 (ZTF) kuyruklu yıldızının 2 Şubat 2023 20.33.11 tarihinde gökyüzündeki konumu. Kaynak: Stellarium Web |
Kuyruklu yıldız, Dünya'ya en yakın olduğu 1 Şubat 2023 tarihinde yaklaşık 5.4 ile 6 kadir değerine ulaşacak (kadir değeri, astronomik cisimlerin parlaklıklarını belirten bir ölçü birimidir).[3] Kadir ölçeğinde bir değer ne kadar düşükse o kadar parlak olur. Örneğin Güneş -27 kadir değerinde iken Neptün 8 kadir değerindedir. İnsan gözünün tipik görme limiti ise 6 kadirdir.[4][5] Dolayısı ile C/2022 E3 (ZTF) kuyruklu yıldızı, çıplak göz ile görme sınırına çok yakın olacağı için onu çıplak göz ile görmek çok zor olacak.
Buna rağmen açık bir havada ve şehirden uzak, ışık kirliliğinin çok az olduğu bir bölgede bu kuyruklu yıldızı görebilirsiniz. Her şeye rağmen şans vermeyi sakın ihmal etmeyin! Görün ya da görmeyin ama 1 Şubat günü kafanızı gökyüzüne kaldırdığınızda şunu bilin: "Onu en son Dünya'da gören atalarınız 50.000 yıl önce yaşıyordu ve onu atalarınızdan sonra tekrar gören kişiler sizlersiniz. 50.000 yıl geçtikten sonra ise buraya tekrar uğrayacak."
Bu astronomik olaya şans vermelisiniz ve bunun yanında beklentilerinizi de uygun bir şekilde ayarlamalısınız. Gökyüzünüz açık olsun, keyifli gözlemler!
Kaynaklar ve İleri Okuma
[1] R. L. published, “Possible naked-eye comet will visit Earth for 1st time since Neanderthals in 2023”, Space.com, 02 Ocak 2023. (erişim 24 Ocak 2023). Space.com | Arşiv Bağlantısı
[2] AFP, “A Comet Not Seen in 50,000 Years Is Streaking by Earth Soon. Here’s When to Look Up”, ScienceAlert, 08 Ocak 2023. (erişim 24 Ocak 2023). Science Alert | Arşiv Bağlantısı
[3] “C/2022 E3 (ZTF) | astro.vanbuitenen.nl”. (erişim 24 Ocak 2023). Astro Vanbuitenen | Arşiv Bağlantısı
[4] “Limiting Magnitude | COSMOS”. (erişim 24 Ocak 2023). COSMOS | Arşiv Bağlantısı
[5] “The Stellar Magnitude System”, Sky & Telescope, 01 Ağustos 2006. (erişim 24 Ocak 2023). Sky & Telescope | Arşiv Bağlantısı
[6] B. T. published, “How to see the green comet C/2022 E3 (ZTF) visible in the night sky now as it approaches Earth”, Space.com, 23 Ocak 2023. (erişim 24 Ocak 2023). Space.com | Arşiv Bağlantısı
Bu içerik hakkında bir sorun mu var? Raporlamak istediğin durumu/hatayı bizlere iletebilirsin.
Bu içerik en son "14.02.2023 - 20.30 (UTC+3)" tarihinde içeriğin orijinal versiyonu üzerinden güncellenmiştir.