NASA, Yaşanabilir Bölgede Bulunan ve Yaklaşık Dünya Boyutlarında Olan Bir Ötegezegen Keşfetti!

Okuma Süresi: 3 dk. - NASA, TESS Uzay Teleskobu ile Yaşama Uygun Olabilecek, Yaklaşık Dünya Boyutundaki İkinci Ötegezegeni Keşfetti!

Bu içerik Bilimetri için Bilimetri yayın ekibi tarafından çevrilmiştir.
Yazar: David Nield - Çevirmen: Robin Bilgisever - Editör: Çınar Civan

Bu içerik, doğrudan çeviri içeriktir. İçerik, Science Alert kaynağından doğrudan alınarak çevrilmiştir. Çeviride eğer değişiklikler ve düzenlemeler yapıldıysa bu açık bir şekilde yazının sonunda belirtilmektedir. Daha fazla bilgi.
Orijinal Kaynak: Science Alert

Önde TOI 700 e'nin, arka planda TOI 700 d'nin bilimsel verilere göre resmedildiği bir illüstrasyon.
Kaynak: NASA

Konu, Güneş Sistemi dışında yaşam arayışı olduğunda, ilk olarak Dünya'ya benzer özelliklerdeki ötegezegenler üzerinde çalışmak yerinde olacaktır. NASA'nın ötegezegenleri araştırmak için tasarladığı uzay teleskobu TESS ile yaptığı çalışmalar ile keşfedilen TOI 700 e ötegezegeni de bu konuda gelecek vaat ediyor.^[1]

TOI 700 e'nin, yıldızı TOI 700'ün yaşanabilir kuşağı içerisinde yer aldığı tespit edildi. Bu yaşanabilir kuşak, gezegen üzerinde bir buz örtüsünün oluşması için fazla sıcak ama buharın yoğunlaşması için de yeterince soğuk olduğu, ideal bölgedir. Bu bölgede suyun önemli bir kısmının sıvı hâlde bulunmaktadır. Bu bölgede yer alan gezegenler, yaşam için "ideal" kabul ediliyor.^[2]

TOI 700 e’yi keşfeden ve ona adını veren (TOI, "TESS Object of Interest" yani "TESS Tarafından Araştırılan Önemli Olabilecek Nesneler" anlamına gelmektedir.) NASA’nın TESS uzay teleskobuna teşekkür edebiliriz. İlk olarak 2020’de tespit edilen ve TOI 700 d’ye katılan TOI 700 e, bu sistemdeki yaşanabilir bölgede bulunan, Güneş Sistemi'mizin dışında kalan ikinci ötegezegen oldu.

NASA'nın ötegezegenleri araştıran TESS uzay teleskobu.
Kaynak: Vikipedi

Kaliforniya'daki NASA Jet İtki Laboratuvarı'ndan (JPL) gezegen bilimcisi Emily Gilbert, şunları söylüyor:^[3]

"TOI 700 sistemi; bildiğimiz çoklu, küçük yaşanabilir kuşakta yer alan gezegenlere sahip birkaç sistemden biri. Bu, TOI 700 sistemini daha fazla araştırmak ve takip etmek için çok güzel bir seçenek haline getiriyor. TOI 700 e, TOI 700 d'den yaklaşık %10 daha küçüktür. Bu sebeple sistem, TESS gözlemlerinin giderek daha küçük gezegenler bulmamıza nasıl yardımcı olduğunu da göstermektedir."

Sistemin yıldızı TOI 700; Kılıçbalığı takımyıldızında, bizden 101.4 ışık yılı uzaklıkta bulunan küçük ve soğuk bir M tipi kırmızı cüce yıldızıdır. Bu tür yıldızlar, Güneş kadar sıcak ve büyük değillerdir. Dolayısıyla bu yıldızların çevresindeki yaşanabilir kuşak, yıldıza çok daha yakındır. Bu yakınlığın en temel sebebi, suyun donmayacağı yeterli sıcaklığın yıldıza daha yakın olan bölgede olmasıdır.

TOI 700 e gezegeninin, boyut bakımından Dünya'ya %95 benzer olduğu ve karasal yüzeylere de fazlasıyla sahip olduğu düşünülüyor. TOI 700 e, yaşanabilir kuşak üzerinde, belirli şartlar altında sıvı suyun bulunmasının mümkün olabileceği potansiyel yaşanabilir bölgede yer alırken TOI 700 d ise sıvı suyun bulunma olasılığının çok yüksek olduğu ve potansiyel yaşanabilir bölgeye göre daha az yer kaplayan asıl yaşanabilir bölgede yer alıyor.

TOI 700 yıldızının yaşanabilir kuşağını gösteren bir tasarım.
Kaynak: NASA Goddard - Görsel Çeviri: Çınar Civan

Uzay teleskopları, bu ötegezegenleri yıldızlarının önünden geçerken sebep olduğu parlaklık azalmasının analiz edilmesi ile tespit eder. Bu tespit yöntemine geçiş yöntemi (İng: "transit") denmektedir. Görece daha büyük ötegezegenler, yıldızlarının önünden geçerken, görece daha küçük ve kayalık gezegenlere göre daha kolay görülme fırsatı sunarlar. Bu sebeple bu tarz, Dünya benzeri ötegezegen keşifleri nadir ve önemlidir.

TOI 700 e, yıldızı etrafındaki bir tam turunu 28 günde tamamlarken, TOI 700 e'ye göre biraz daha uzakta bulunan TOI 700 d gezegeni ise yıldızı etrafındaki bir tam turunu 37 günde tamamlıyor. TOI 700 e'nin parlaklık verileri, TOI 700 d'ye göre daha düşük olduğu için TOI 700 e'nin varlığından emin olmak için daha fazla veri gerekiyordu.

Maryland Üniversitesi'nden astrofizikçi Ben Hord konu ile ilgili şunları söylüyor:^[3]

"Eğer yıldız bize biraz daha yakın olsaydı veya gezegen biraz daha büyük olsaydı, TOI 700 e'yi TESS geçiş verilerinin ilk yılında tespit etmiş olabilirdik. Ancak sinyal o kadar zayıftı ki, onu tespit etmek için daha fazla geçiş gözlemine ihtiyacımız vardı."

TESS, yaklaşık 100 milyon yıldızı gözlemliyor. Yaşam arayışı çalışmalarını daraltmak ve daha olası yerlere odaklanmak için sistemlerin yaşanabilir kuşaklarında yer alan ötegezegenleri gözlemlemek yerinde olacaktır.

Hem TOI 700 e'nin hem de TOI 700 d'nin, kütle çekim kildi (İng: "tidal locking") etkisine girdikleri düşünülüyor. Kütle çekim kilidi, gezegenlerinin bir yüzünün her zaman yıldızlarına dönük olmasına neden olan bir etkidir. Bu etkiye Dünya ile Ay da örnek gösterilebilir. Bu etki, gezegenin yıldıza bakan yüzü ile diğer yüzü arasında ciddi sıcaklık farklarına neden olduğu için gezegende canlılığın başlangıç yapma ihtimali de belirli bir oranda azalıyor.

Her ne kadar yaşam için ideal gezegenlerin hepsi yaşam için tam anlamıyla mükemmel olmasa da, yaşam için daha uygun olabilecek yıldız sistemlerini bulma konusunda bize pek çok şey gösteriyor. Astronomlar; içinde bulunduğumuza benzer yıldız sistemlerini inceleyerek, kozmik evimizin evrimini ve komşu gezegenlerin mevcut yörüngelerine nasıl geldiklerini daha iyi anlayabilirler.

Michigan Eyalet Üniversitesi'nden; astronom Joey Rodriguez, TOI 700 e keşfinin önemi hakkında şunları söylüyor:^[4]

"Bugüne kadar 5.000'den fazla ötegezegen keşfetmiş olmamıza rağmen, TOI 700 e'nin keşfi daha öğrenecek çok şeyimiz olduğunun önemli bir örneğidir."

Kaynaklar ve İleri Okuma

Çeviri Kaynağı: Science Alert | Arşiv Bağlantısı

[1] E. A. Gilbert vd., “A Second Earth-Sized Planet in the Habitable Zone of the M Dwarf, TOI-700”. arXiv, 09 Ocak 2023. doi: 10.48550/arXiv.2301.03617. arXiv | Arşiv Bağlantısı

[2] “What is the habitable zone or ‘Goldilocks zone’?”, Exoplanet Exploration: Planets Beyond our Solar System. (erişim 17 Ocak 2023). NASA Exoplanets | Arşiv Bağlantısı

[3] “NASA’s TESS Discovers Planetary System’s Second Earth-Size World | NASA”. (erişim 17 Ocak 2023). NASA | Arşiv Bağlantısı

[4] “Ask the expert: MSU astronomer breaks down the new discovery of an Earth-sized planet”, MSUToday | Michigan State University. (erişim 18 Ocak 2023). MSU Today | Arşiv Bağlantısı

[5] NASA JPL, “NASA Planet Hunter Finds Earth-Size Habitable-Zone World”, NASA Jet Propulsion Laboratory (JPL). (erişim 19 Ocak 2023). NASA JPL | Arşiv Bağlantısı

[6] E. A. Gilbert vd., “The First Habitable-zone Earth-sized Planet from TESS. I. Validation of the TOI-700 System”, AJ, c. 160, sy 3, s. 116, Ağu. 2020, doi: 10.3847/1538-3881/aba4b2. The Astronomical Journal | Arşiv Bağlantısı

Bu içerik hakkında bir sorun mu var? Raporlamak istediğin durumu/hatayı bizlere iletebilirsin.

Bu içerik en son "14.02.2023 - 20.20 (UTC+3)" tarihinde içeriğin orijinal versiyonu üzerinden güncellenmiştir.