James Webb Uzay Teleskobu, Nadir Görülen Bir Süpernova Başlangıcını Yakaladı!

Okuma Süresi: 2 dk. - NASA'nın James Webb Uzay Teleskobu, Ender Görülen Bir Wolf-Rayet Yıldızını Görüntüledi

Bu içerik Bilimetri için Bilimetri yayın ekibi tarafından çevrilmiştir.
Yazar: Avrupa Uzay Ajansı - Çevirmen: Alperen Erdem - Editör: Çınar Civan

Bu içerik, doğrudan çeviri içeriktir. İçerik, Phys.org kaynağından doğrudan alınarak çevrilmiştir. Çeviride eğer değişiklikler ve düzenlemeler yapıldıysa bu açık bir şekilde yazının sonunda belirtilmektedir. Daha fazla bilgi.
Orijinal Kaynak: Phys.org

Büyük, parlak bir yıldız merkezde parlıyor ve daha küçük yıldızlar görüntünün her tarafına dağılmış durumda bulunuyor. Merkezdeki yıldızı çevreleyen, üstte ve altta yanlara göre daha fazla malzeme içeren ve bazı yerlerde arka plandaki yıldızların görünmesine izin veren kümelenmiş bir malzeme bulutu. Bulut malzemesi yıldıza doğru yaklaştıkça sararmaktadır.
Kaynak: NASA, ESA, CSA, STScl, Webb ERO Üretim Takımı

Bir Wolf-Rayet yıldızı, büyük kütleli bir yıldızın meşhur son oyununun nadir bir başlangıcıdır: süpernova. James Webb Uzay Teleskobu, 2022'deki ilk gözlemlerinden biri olarak Wolf-Rayet yıldızı WR 124'ü daha önce benzeri görülmemiş ayrıntıları ile birlikte görüntüledi. Ayırt edici bir gaz ve toz halesi yıldızı çevreliyor ve James Webb Uzay Teleskobu tarafından algılanan kızılötesi ışıkta parlayarak, düğümlü bir yapı ve aralıklı püskürmeler geçmişi sergiliyor.

Yaklaşan bir yıldız "ölümüne" sahne olmasına rağmen, astronomlar yeni başlangıçlar hakkında fikir edinmek için Wolf-Rayet yıldızlarını da (Wolf-Rayet yıldızları, 20 Güneş kütlesinden büyük olan yıldızlardır) incelerler. Bu yıldızları çevreleyen çalkantılı bulutsuları, Dünya'daki yaşam da dahil olmak üzere modern evrenin ağır element yapı taşlarından oluşan kozmik toz oluşuyor.

Bildiğimiz en parlak, en büyük ve en kısa sürede varlığı tespit edilebilen yıldızlar arasında yer alan bir Wolf-Rayet yıldızının nadir görülen bir görüntüsü, James Webb Uzay Teleskobu tarafından yapılan ilk gözlemlerden birisi oldu. James Webb Uzay Teleskobu'nun güçlü kızılötesi araçları ile WR 124 yıldızını, benzeri görülmemiş ayrıntıları görüntülendi. WR 124 yıldızı, Yay takımyıldızının içinde, 15.000 ışık yılı uzaklıkta yer alıyor.

Kaynak: ESA Webb

Devasa yıldızlar, yaşam döngüleri boyunca yarışırlar ve hepsi bir süpernova olmadan önce bir Wolf-Rayet evresinden geçmez, bu da James Webb Uzay Teleskobu'nun bu ayrıntılı gözlemini astronomlar için değerli yapmaktadır. Wolf-Rayet yıldızları dış katmanlarını çevreye saçma aşamasındadır ve bu da tipik gaz ve toz haleleriyle sonuçlanır.

WR 124 yıldızı, Güneş'in 30 katı kadar kütleye sahiptir ve şimdiye kadar 10 Güneş değerinde malzeme saçmıştır. Fırlatılan gaz, yıldızdan uzaklaşıp soğudukça kozmik toz oluşur ve James Webb Uzay Teleskobu tarafından tespit edilebilen kızılötesi ışıkta parlama yapar.

Sarı, pembe ve mor renklerden oluşan büyük ve parlak bir bulut, küçük bir kar tanesine benzeyen beyaz bir yıldızı çevrelemektedir. Görüntüde birkaç küçük mavi arka plan yıldızı görülebilmektedir. Koyu renkli boşluklar bulutu ayırıyor ve sol üst ile alt taraftaki küçük parlak alanlar, merkezdeki yıldıza doğru yüzen kurbağa yavrusu sürüleri gibi görünüyor. Görselde, parlak ve sıcak malzeme kümelerinin yıldız tarafından dışarı doğru üflendiği alanlar görülüyor.

Kaynak: NASA, ESA, CSA, STScl, Webb ERO Üretim Takımı

Bir süpernova patlamasından sonra hayatta kalabilen ve evrenin genel "toz bütçesine" katkıda bulunan kozmik tozun kökeni, birçok sebepten dolayı astronomların oldukça ilgisini çekmektedir. Toz, evrenin işleyişinin ayrılamaz bir parçasıdır: Oluşan yıldızları barındırır, gezegenlerin oluşmasına yardımcı olmak amacıyla bir araya toplanır ve Dünya'daki yaşamın yapı taşları da dahil olmak üzere molekülün oluşması ve bir araya toplanması için bir ortam oluşturur. Tozun görev aldığı birçok önemli role rağmen, evrende hâlâ astronomların mevcut toz oluşumu teorilerinin açıklayabileceğinden daha fazla toz bulunuyor. Evrendeki toz bütçesi fazlası ile faaliyet göstermektedir.

James Webb Uzay Teleskobu, ışığın kızılötesi dalga boylarında en iyi gözlemlenen kozmik tozdaki ayrıntıları gözlemlemek için yeni imkanlar sunuyor. James Webb Uzay Teleskobu'nun yakın kızılötesi kamerası (NIRCam), WR 124 yıldızının çekirdeğinin parlaklığını ve çevredeki daha sönük gazın boğumlu ayrıntılarını dengelemekte ve görüntü almaktadır.

Kaynak: ESA Webb

Teleskobun orta kızılötesi enstrümanı (MIRI), yıldızı çevreleyen gaz ve toz bulutsusunun kümelenmiş yapısını ortaya koymaktadır. James Webb Uzay Teleskobu'ndan önce tozu inceleyen astronomlar; WR 124 gibi ortamlarda toz üretimi, bu tozun sürekliliği ve genel toz bütçesine önemli bir katkı sağlamak için yeterli boyut ve miktarda olup olmadığı sorularını araştırmak için yeterli ayrıntılı bilgiye sahip değildi. Artık bu sorular gerçekçi veriler ile araştırılabilir. 

WR 124 gibi yıldızlar, astronomların evrenin erken tarihindeki önemli bir dönemi anlamalarına yardımcı olacak bir analog görevi de görüyor. Ölmekte olan benzer diğer yıldızlar, çekirdeklerinde işlenmiş ağır elementlerle genç evrenin tohumlarını oluşturdu. Bu elementler, şu anda Dünya'da da olmak üzere yaygın olarak bulunmaktadır.

Kaynak: ESA Webb

James Webb Uzay Teleskobu'nun çekmiş olduğu WR 124 yıldızına ait ayrıntılı görüntü, kısa ve çalkantılı bir dönüşüm zamanını arşivleyerek koruyor ve kozmik tozun uzun süredir gizlenen sırlarını ortaya çıkaracak yeni keşifler vaat ediyor.

Kaynaklar ve İleri Okuma

Çeviri Kaynağı: Phys.org | Arşiv Bağlantısı

[1] “Webb captures rarely seen prelude to a supernova” (erişim 02 Nisan 2023). Avrupa Uzay Ajansı | Arşiv Bağlantısı

Bu içerik hakkında bir sorun mu var? Raporlamak istediğin durumu/hatayı bizlere iletebilirsin.